18) Zijn leerlingen (nog) mee?

Fijn dat je er (terug) bent! 😊

Zijn leerlingen (nog) mee? Een vraag die leraren zich heel vaak stellen. Terecht, want het is belangrijk om regelmatig na te gaan of leerlingen (nog) bij de les zijn, dit om achterstand maximaal in te perken en voorsprong op te sporen. In dit blogbericht gaan we na hoe je de (voor)kennis van leerlingen kan checken. 

bron: https://pixabay.com/nl/illustrations/feedback-enqu%C3%AAte-vragenlijst-3239454/

Wanneer het gaat over het nagaan van de (voor)kennis, dan denken we al snel aan 'toetsen'. Toetsen bestaat uit twee vormen: summatief toetsen en formatief toetsen. Daar waar summatief toetsen op het einde van een leersituatie plaatsvindt (bv. de klassieke examenperiode), ligt de focus bij formatief toetsen op het leerproces van de leerling. Het onderscheid tussen deze twee vormen van toetsen impliceert dan ook dat formatief toetsen per definitie niet gericht is op het toekennen van scores. Het leren staat centraal, niet de beoordeling. Uiteraard kan ook summatieve toetsing je een goed beeld geven van de competenties van leerlingen. 

Formatief toetsen kan je op veel verschillende manieren doen. Denk bijvoorbeeld aan een quiz die je afneemt om te weten wat leerlingen al/nog weten over een bepaald onderwerp. Naast de 'funfactor' die leerlingen vaak associëren met een quiz, is het vooral een interessante leeractiviteit om inzicht te krijgen in het leerproces van leerlingen. Niet alleen jij krijgt zicht op waar leerlingen staan, ook leerlingen krijgen een spiegel voorgehouden. Hoewel je een quiz perfect kan uitvoeren met het materiaal dat in de klas voorhanden is, hierbij een overzichtje van enkele tools die uitermate geschikt zijn om te quizzen. Ze zijn het proberen waard, omdat ze het leren van de leerlingen heel zichtbaar kunnen maken: 

  • Go Formative biedt verschillende inhouden (afbeeldingen, tekstblokken, video's, whiteboard) en vraagvormen (essay, meerkeuze, kort antwoord, vrije uitwerking, juist/fout) aan. Klik hier voor de applicatie en hier voor een tutorial. 
  • Socrative geeft je de mogelijkheid om met leerlingen te quizzen aan de hand van meerkeuzevragen, juist/fout vragen en korte antwoorden. Hier vind je de applicatie en hier een tutorial.
  • Poll Everywhere heeft echt voor ieder wat wils! Meerkeuze vragen, open vragen, Q&A, rankings, woordenwolk, aanklikbare afbeeldingen, vragenlijsten, ... Hier vind je alvast meer uitleg over hoe je van start kan gaan. Nog goed nieuws, want je kan Poll Everywhere integreren in je slides, waardoor de resultaten live in je presentatie verschijnen, handig want zo hoef je niet te switchen tussen verschillende vensters. 
  • Kahoot! is één van de bekendste en meest laagdrempelige tools. Met de gratis versie kan je meerkeuzevragen en juist/fout vragen stellen. Hier vind je meer uitleg over hoe je Kahoot! kan inzetten om formatief te toetsen. 
Een van de meest gebruikte werkvormen is het onderwijsleergesprek. Deze werkvorm maakt het mogelijk om leerlingen tot op een bepaald niveau te brengen. Door de juiste vragen te stellen, door te vragen, de vragen open te trekken naar de gehele klasgroep, krijg je ook zicht op waar leerlingen staan. Echter maakt dit het leren en het leerproces minder visueel. Tevens is het moeilijk om een duidelijk beeld van elke individuele leerling te krijgen. Doordat leerlingen ook (tussentijds) mondelinge feedback krijgen op hun leren, kan het onderwijsleergesprek aanzien worden als een vorm van formatief toetsen. Daarentegen is het moeilijk om door middel van een onderwijsleergesprek zicht te krijgen op het leren van alle leerlingen. 

Nagaan of leerlingen (nog) mee zijn, kan je uiteraard ook met pen en papier doen (bv. een toets of een opdracht). Deze manier van formatief toetsen maakt het leren ook zichtbaar, alleen werkt het vaak minder efficiënt dan digitale tools die het correcte antwoord geven en eventueel voorzien in geautomatiseerde feedback. 

Naast de klassieke manier van 'toetsen' (of dat nu offline is of online), zijn er ook andere manieren om te checken of leerlingen (nog) mee zijn. Stel dat je wil nagaan of leerlingen de structuur van de les of een bepaald thema kunnen doorzien, dan kan het interessant zijn om hen een mindmap of conceptmap te laten maken. Tools die je hiervoor kan inzetten, zijn CmapTools, Coggle, MindMup, Jamboard en Mindmeister. Ook samenvattingen kunnen inzicht geven in het leren van leerlingen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de Cornell methode (zie blogbericht 4 voor meer achtergrond). Wanneer je van leerlingen verwacht dat ze de geziene leerinhouden in een samenvatting gieten, kan je hierbij beperkingen opleggen (bv. max. 250 woorden/een half A4). Dit kan leerlingen extra uitdagen om echt tot de essentie te komen. 

Last but not least kan ook mondeling bevragen een effectieve manier zijn om te checken hoever leerlingen staan. Wat gaat er goed? Wat is moeilijk? Hoe komt het dat iets moeilijk gaat? ... Op basis van een kennisclip van het Expertisecentrum Effectief Leren (Thomas More) kan je hierbij volgende tips in acht nemen: 

  • Je kan beter "Wat snappen jullie nog?" vragen in plaats van "Snappen jullie het nog?". 
  • "Welke vragen hebben jullie nog"? zet leerlingen aan om actief na te denken over de leerstof, eerder dan "Hebben jullie nog vragen?". Vragen kunnen tijdens de les worden gesteld, maar evengoed aan het einde van de les. Een leeractiviteit die je hieraan kan koppelen is een exit-ticket. 
  • In plaats van te vragen "Kunnen we verder gaan?" kan je de vraag ook zo stellen: "Kan ik verder gaan?". 
📈Voor leraren wiskunde geef ik graag nog Whiteboard.fi mee. Dit is een tool die aan elke leerling een whiteboard geeft waarop ze hun oefening kunnen uitwerken (bv. met een tablet, maar evengoed op een laptop of met een smartphone). Whiteboard.fi is gratis en je hoeft geen account aan te maken om het te kunnen gebruiken. Nog enkele voordelen: je kan leerlingen anoniem laten antwoorden, je kan leerlingen op weg helpen (zowel individueel als klassikaal) en je kan alle whiteboards downloaden om ze achteraf te bekijken (en te bespreken met leerlingen). 

💡Bovenstaande manieren geven je inzicht in het leerproces van leerlingen, wat mogelijkheden biedt om te differentiëren, zowel voor leerlingen die nog wat moeten bijbenen als voor leerlingen die vooroplopen. 


Referenties 

- Formatief evalueren - BV databank: https://www.bvdatabank.be/node/77
- Misvattingen over formatief toetsen - Vernieuwenderwijs: https://www.vernieuwenderwijs.nl/5-misvattingen-over-formatief-toetsen/
- Snapt iedereen de leerstof? Check het met 10 technieken - Klasse: https://www.klasse.be/172014/snapt-iedereen-de-leerstof-check-het-met-10-technieken/

Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

16) Leerlingen motiveren: wat, waarom en hoe?

Afbeelding
De ene dag is de andere niet. Soms moeten we eens goed kunnen balen. Dat is ook zo voor leerlingen. Onze stemming wordt bepaald door heel wat (omgevings)factoren. Toch kan jij hier als leraar een grote rol in spelen, want jij kan er wel degelijk voor zorgen dat leerlingen met een lach op hun gezicht de (virtuele) klas binnenkomen en met een voldaan gevoel terug buitengaan. Ja, jij kan dat!😊 Wat heeft motivatie met leren leren te maken, hoor ik je denken. In mijn eerste en tweede blogbericht had ik het over de fasen en de componenten van zelfreguleren leren ('leren leren'). In de eerste fase, namelijk de voorbereidingsfase, besteed je aandacht aan het klaarstomen van leerlingen voor een opdracht, toets, groepswerk, ... Om leerlingen te kunnen klaarstomen, is het belangrijk dat hun motivatie wordt aangewakkerd. Wat de componenten betreft, weten we dat motivatie, naast cognitie en metacognitie, een essentiële component is om zelfgestuurd te kunnen worden. Leerlingen hebben dus ...
Meer lezen

1) de 3 fasen van leren leren

Afbeelding
Fijn dat je het eerste blogbericht van lerenlerencoach.be leest! 😊 Misschien bekeek je wel de video over de definiëring van leren leren (klik  hier  om de video te bekijken). Daarin vertelde ik reeds kort iets over de fasen en componenten van leren leren. Onderzoek [2] is het namelijk eens dat leren leren van leerlingen een actief denkproces verwacht, waarbij leerlingen op een cyclische wijze drie fasen doorlopen; een voorbereidingsfase, een uitvoeringsfase en een reflectiefase.   Let op !   Zelfregulatie wordt niet  zomaar bereikt na het doorlopen van de drie fasen. Het is een cyclisch proces dat niet stopt en tevens niet steeds een vast verloop kent [1].  Het meest wetenschappelijk onderbouwde model van leren leren, is dat van Zimmerman [4], een Amerikaans onderwijsonderzoeker wiens expertise zich voornamelijk situeert binnen het onderzoek naar leren en naar motivatie. Zimmermans meest recente  model over leren leren  [4], staat hieronder in ee...
Meer lezen

15) Leerstrategieën die echt werken!

Afbeelding
Op Klasse vond ik de schitterende reeks 'leerstrategieën' . Ken jij deze reeks nog niet en wil je meer te weten komen over leerstrategieën die hun werking duidelijk bewezen hebben? Dan kan ik je alleen maar aanraden om de reeks te gaan ontdekken! 😊 Bron afbeelding: https://pixabay.com/nl/vectors/vraag-vragen-man-hoofd-succes-2519654/ Wat biedt deze reeks ons? Videoreeks 'uitgelegd': leerstrategieën met effect. In deze videoreeks leggen experts Tim Surma en Tine Hoof van het Expertisecentrum voor Effectief Leren (ExCEL)enkele effectieve leerstrategieën uit. Deze filmpjes kan je ook perfect gebruiken in de klas om aan je leerlingen te tonen. Waarom moet je nog leren als je kan googelen? Waarom moet leren altijd lastig zijn?   Waarom moet je eerst vergeten voor je kan leren? Waarom word je van elke toets slimmer? Waarom leer je sneller van spieken?   Een onderbouwde toelichting en een voorbeeld van een leraar over het belang van korte oefenmomenten om leerwinst te boeken...
Meer lezen